Paulo Werneck
O segundo tratado seria a contrapartida portuguesa ao primeiro, assinado na mesma data, segundo Sir Thomas Duffus Hardy, no seu sumário da obra de Rymer, donde foi extraído o texto integral do mesmo em Latim:
Ann. D. 1373. An. 47. E. 3. Ex. Autogr.A seguir será apresentado o extrato em Português do Visconde de Santarém.
Forma Alligantiarum Portugalia, cum Rege, & Principe Aquitanie.
NOS, Johannes Fernandi de Audeno, Miles, & Velaſcus Dominici Cantor Eccleſiæ Bracarenſis,
Procuratores & Negotiorum Geſtores, Magnifici Principis, Domini noſtri, Domini Fernandi, Dei gratiâ, Regis Portugalliæ & Algarbii, &, Illuſtriſſimæ Dominæ, Dominæ Alianoræ, eadem gratiâ, Reginæ, Conſortis ſuæ,
Ad infraſcriptum Negotiam ſpecialiter deputati, prout apparet pleniùs per Litteras Regias, ſeu per Publicum Inſtrumentum inde ſactum, inſraſcripti tenoris,
Notum ſacimus univerſis, præſentes Litteras inſpecturis, quòd Dominus noſter Rex & Domina noſtra Regina,
Conſiderantes propinquæ Conſanguinitatis vinculum & Amicitias antiquatas, quæ ſunt, & hactenus extiterunt, inter præfatum Dominum noſtrum Regem, ac ejus Progenitores, &, Illuſtriſſimum Principem, Dominum Edwardum, eadem Gratiâ, Regem Angliæ e Franciæ, ejuſque Progenitores, claræ memoriæ,
Nos, Johannem & Velaſcum, eorum Procuratores, ad ipſius Domini Regis Anglorum præſentiam pridem, cum eorum clauſis Litteris, tranſmiſerant,
Dantes & Commitentes nobis, inter cætera, Poteſtatem plenariam & expreſſam, vice ſuis & nomine, eidem Domino Regi Angliæ ejuſque ſano Concilio præmiſſa ſerioſiùs Exponendi,
Et, ob Affectionem ſinceram, quam erga Ipſum ejuſque Regna & Dominia obtinent, cum eis firmas Alligantias Contrahendi,
Quæ omnia & ſingula, prout nobis commiſſum fuerat, eidem Domino Regi Angliæ, maturitate debitâ, prout decuit, exponentes, ejuſdem Domini Regis Angliæ ſuper ipſis inſtanter petivimus Gratum & Acceptabile Nobis dari Relponſum,
Undè idem Dominus Rex, noſtrâ Petitione hujuſmodi benignis auribus exauditâ, hujuſmodi, per nos Petitas, Alligantias, de Concilii ſui Deliberatione providâ, conceſſit liberalicer faciendas,
Nos igitur, Johannes & Velaſcus, Procuratores prædicti,
Zelum fervidum (quem idem Dominus Rex Angliæ erga Dominum noſtrum Regem & Dominam noſtram Reginam Portugalliæ & Algarvii ex hiis obtinere concepimus) medullitus ponderantes,
Cum præfato Domino Rege Franciæ & Angliæ, & ejus omnibus Succeſſoribus in Regno Angliæ, Terris, Dominiis eorum, ubicumque exiſtentibus, Subditis & Vaſſallis, fidelicer obedientibus quibuſlibet, contra omnes Homines, qui poſſunt vivere vel mori, vice & nomine dicti Domini noſtri Regis & Dominæ noſtræ Reginæ, Regnorumque Portugalliæ & Algarbii, eorumque Subditorum & Vaſſallorum, fidelicer obedientium, vigore in hac parte nobis traditæ Poteſtatis & ſuſcepti Officii, Alligantias, Confœderationes, Amicitias, Adunationes, & puræ Dilectionis Fœdera, & cum, Nobili Viro, Domino Willielmo Domino de Latymer, ac, Venerabili Magiſtro, Domino Thoma Juvenis Officiali Curiæ Cantuarienſis, Procuratoribus ipſius Domini Regis Angliæ, ad ſubſcripta per Litteras ſuas Patentes, Magno Sigillo ſuo Regio conſignatas, ſpecialiter deputatis, ſub modis & ſormulis inſeriùs annotatis, præhabitâ primitùs ſuper hiis Deliberatione maturâ, prout nobis, ut præfertur, commiſſum eſt, Contrahimus, Ordinamus, Facimus, & Stabilimus, perpetuis temporibus, Altiſſimo concedente, inviolabiliter obſervanda,
IN PRIMIS, Ordinamus & Concordamus quòd, inter Dominum Fernandum Regem Portugalliæ & Algarbii, & Dominam Alianoram, Reginam & Conjugem ſuam, eorumque Succeſſores in Regnis prædictis Portugaliæ & Algarbii, ac omnia alia eorum Terras, Dominia, Provincias, Vaſſallos, & Subditos quoſcumque, ſideliter obedientes, & Dominum Edwardum Regem Angliæ & Franciæ, ejus Succeſſores in dicto Regno Angliæ, Terras, Dominia, Provincias, Vaſſallos, & Subditos quoſcumque, fideliter obedientes, erunt hinc inde Veraces, Fideles, Conſtantes, Mutuæ, & Perpetuæ Amicitiæ, Adunationes, Alligantiæ, & puræ Dilectionis Fœdera, &, velut Amici Fideles & Veraces, mutuò hinc inde Amicis Amici, & Inimicis Inimici, contra omnes Homines qui poſſunt vivere vel mori, cujuſcumque Dignitatis, Statûs, Præminentiæ, ſeu Conditionis exiſtant, eorum Terras, Regna, & Dominia, invicem ſe juvabunt, manutenebunt, & ſuſtinebunt, per Terram, & per Mare, mutuò:
Procurabunt, & pro viribus conſervabunt, perſonalem Incolumitatem, Commodum, & Honorem; jurium ſuorum, bonorum, rerum, & amicorum, ubilibet exiſtentium, indempnitatem, ſalvationem, recuperationem:
Dampnis & Injuriis, dedecori ſeu, ut ita loquamur, vilenie, quæ ſciverint, vel altera Pars ſciverit, alteri Parti aliquotiens iminere, ſeu contra eandem excogitari, proviſis remediis, hinc inde, ſideliter occurrentes; parti, contra quam talia machinantur, quàm cito commodè ſieri poterit, per Litteras, vel per Nuncium, aut aliis modis melioribus excogitatis, integrè & plenariè revelantes, præmunientes, &, ſuper præmiſſis, ſalubriter conſulentes.
Item, Neutra Pars cum Inimicis, Æmulis, vel Perſecutoribus Partis alterius amicitias copulabit:
Scienter, in alterius partis detrimentum, dampnum, ſeu Præjudicium, aliquale eiſdem Inimicis, Æmulis, ſeu Perſecutoribus Communicans, per ſe, vel alios, Conſilium, Auxilium, vel Favorem:
Eoſdem quoviſmodo Conſortans, Receptans, in Regno, ſeu Regnis, Terris, Dominiis, Provinciis, Lociſve ſuis; Conſortari, Receptari, Suſtineri ſcienter paciens vel morari, publicè vel occultè, exquiſitis figmentis, occaſione quibuſlibet ſeu colore:
Fugitivis, Exulatis, Forbannitis, præſentibus & futuris, quibuſcumque occaſione ſive cauſâ, a Regno, aut ab aliis Provinciis, Terris, Dominiis, ſive Locis alterutrius eorumdem Regum, appellatione Inimicorum, Æmulorum, ſeu Perſecutorum, nullatenus ſubincluſis; quin in Regno, & quibuſcunque Terris & Locis, alteri Regi ſubjectis, hinc & inde receptari, ſuſtineri, liberè valeant & foveri; niſi fortè tales Fugitivi, Exulati, & Forbanniti forent pro crimine Læſæ Majeſtatis, ut Regis & Regni Proditores ſententialiter condempnati, aut aliàs taliter ſuſpecti quòd per eos utriuſque Partis vel alterius earum Detrimentum, Dedecus, Injuriæ, vel Diſcordiæ procurari veriſimiliter ſormidentur, & ideò, ut Inimici & Perſecutores, deberent meritò evitari; quo Caſu una Pars, per alteram requiſita, tales, ſicut prædictum eſt, ad Partem requirentem, ſi petantur, remittere, aut a Se, Regnis, Dominiis, & Terris ſuis expellere, Forbannire, & Dimittere teneacur.
ITEM, ſi contingat Regnum alterius, Terras, Dominia, Loca, Offendi, Opprimi; vel Invadi, per Terram, vel per Mare, per Inimicos, Perſecutores, vel Æmulos, aut eoſdem Inimicos ſaltem offendere, opprimere, vel invadere molientes, machinantes, aut quomodolibet properantes,
Et Pars alia, vel ejus Succeſſores, pro Auxilio ſeu Subſidio impartiendo & impendendo, in Hominibus Armorum, Sagittariis, Baliſtariis, Navibus, Galeis ad Guerram ſuſſicienter præparatis, aut alio genere Defenſionis quocumque (ſi tamen illud Genus, vel aliquod præmiſſorum, in Regno, a quo petitur prædictum Subſidium, habeatur vel ſuerit uſitatum) per Partem, contra quam talia machinantur, per Litteras, vel per certos Nuncios, ſuerit requiſita, quotienſcumque & quandocumque dicta Pars, taliter Requiſita, Parti Requirenti,
Ad Defenſionem Regni, contra quod hujuſmodi Invaſiones præparantur, aut aliarum Provinciarum, Dominiorum, vel Locorum, & Recuperationem eorumdem, per hujuſmodi Invaſiones Deperditorum, contra dictos Inimicos, Invaſores, Perſecutores, ſeu invadere vel perſequi molientes, cujuſcumque Statûs, Conditionis, Præeminentiæ, Dignitatis exiſtant,
Juxta Numerum & Modum, in Præmiſſis Hominibus Armorum, Sagittariorum, Baliſtariorum, Navium, Galearum ad Guerram competenter in omnibus requiſitis inſtructarum, & alterius generis Defenſionis, quem (ſalvis ſemper ordinatâ Caritate & propriâ Neceſſitate) a ſe Dimittere poterit, vel abſque gravi Præjudicio Suſtinere,
Dictum Subſidium bonâ ſide præſtabit, impartietur, & mandabit,
Sumptibus, Expenſis, & Stipendiis Requirentis,
Per Quatuor Expertos Milites, aut alios idoneos, legales, & diſcretos Viros (Duos ex utraque Parce deputandos ſeu eligendos) ſubtiliter arbitrandis, ſecundum Perſonarum mittendarum & Graduum earumdem Qualitatem, Temporum Conditionem, & Forum Locorum, in quibus hujuſmodi Mittendos Virtutem ſeu Opera Bellica contigerit excercere,
Tempore inſra quod, poſt Requiſitionem prædictam, hujuſmodi Subſidium debeat præparari & mandari, juxta celerem Neceſſitatem Partis Requirentis, & Poſſibilitatem convenientem Partis Requiſitæ;
Vacuatis in omnibus Fraude & malo Ingenio, Æquitatis tramite benigniter extimato.
INSUPER, ad hæc omnia & ſingula ſupradicta effectualiter Adimplenda & fideliter Conſervanda, vice & nominibus ſupradicdis, Nos, Procuratores prædicti, promittimus bonâ ſide, & in Animas dicti Domini noſtri Regis & Dominæ noſtræ Reginæ Portugaliæ & Algarbii, tactis Sacroſanctis Evangeliis, juramus quòd ipſi, Dominus noſter Rex, & Domina noſtra Regina, Alligantias, Amicitias, Adunationes, Conſœderationes, Conventiones ſupraſcriptas, & quoſcumque Articulos ſeu Clauſulas eorumdem (prout ipſos & partem ipſarum attinet) in omnibus & ſingulis, pro viribus totis & ſenſubus, Tenebunt, Adimplebunt, & inviolabiliter Obſervabunt,
Teneri, Adimpleri, & inviolabiliter ſacient Obſervari,
Præmiſſa vel eorum aliquod in toto, vel in parte, Rumpendo, Inſringendo, vel Violando, inſringi, violari, aut rumpi ſcienter procurando ſeu tolerando, cujuſvis Excuſationis prætextu vel Exceptionis, Fraudis vel Doli, Erroris, Cohercionis, Juris ſcripti, Conſuetudinis, Facti, vel Intentionis, Privilegii impetrati vel impetrandi, aut quibuſcumque machinatis Fraude, Dolo, aut Malo Ingenio, Re aut Verbo, nullis unquam temporibus contravenient in ſuturum, aut contraveniri ſcienter quomodolibet patiemur.
Fontes:
HARDY, Sir Thomas Duffus. Syllabus (in English) of the Documents Relating to England and other Kingdoms Contained in the Collectio Known as "Rymer's Foedera". Vol I. 1066-1377. Pag. 465. London: Longmans, Green, & Co. 1869.
RYMER, Thoma. Fœdera, Conventiones, Literæ, Et cujſcunque generis Acta Publica, Inter Reges Angliæ et Alios. Terceira Edição. Haia: Joannem Neaulme, 1740. Dez volumes. Tomo III, 3ª Edição. Partes III e IV. Parte III. Páginas 10 e 11. Disponível em Internet Archive.
